Πέμπτη 4 Νοεμβρίου 2010

ΛΟΓΙΚΗ ΒΙΚ

Λογική
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδειαΜετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Λογική (αποσαφήνιση).Στη φιλοσοφία, λογική (από το ελληνικό λόγος) είναι η ικανότητα ή η διαδικασία μέσω της οποίας οι άνθρωποι κάνουν σκέψεις, ιδιαίτερα αφηρημένους συλλογισμούς υψηλού επιπέδου, καθώς και ο κλάδος της επιστημολογίας ο οποίος ερευνά συστηματικά αυτή τη διαδικασία. Πολλοί διανοητές έχουν μελετήσει τη λογική, και οι διάφορες απόψεις σχετικά με τη φύση της μπορεί να μην είναι συμβατές μεταξύ τους.

Η λογική ορίζεται μερικές φορές στενά ως η ικανότητα ή η διαδικασία εξαγωγής τυπικά λογικών συμπερασμάτων. Από τον Αριστοτέλη και μετά, τέτοιοι συλλογισμοί κατατάσσονται είτε στους παραγωγικούς συλλογισμούς (συνώνυμος είναι και ο όρος απαγωγικός συλλογισμός), δηλαδή συλλογισμούς «από το γενικό στο ειδικό» ή «από το όλον στο μέρος», είτε στους επαγωγικούς συλλογισμούς, δηλαδή συλλογισμούς «από το ειδικό στο γενικό» ή «από το μέρος στο όλον». Εξ αυτών, μόνο ο παραγωγικός συλλογισμός αποτελεί με την αυστηρή έννοια «λογικό συμπερασμό». Ο δε επαγωγικός συλλογισμός στην επιστημολογία και φιλοσοφία διαφέρει από τη μαθηματική επαγωγή. Η επαγωγή στα μαθηματικά είναι επανάληψη (v φορές ή άπειρες φορές) παραγωγικών συλλογισμών, ούτως ώστε η μαθηματική επαγωγή αποτελεί με την αυστηρή μαθηματική έννοια αποδεικτικό συλλογισμό, ενώ η επιστημολογική επαγωγή όχι. Κατά τον 19ο αιώνα, ο Τσαρλς Πηρς (Charles Peirce), ένας Αμερικανός φιλόσοφος, πρόσθεσε μια τρίτη κατηγορία, τον υποθετικό-παραγωγικό συλλογισμό (abductive reasoning), με το οποίο εννοούσε «από την καλύτερη διαθέσιμη πληροφορία προς την βέλτιστη εξήγηση». Τυπικά (φορμαλιστικά) ο «υποθετικός-παραγωγικός συλλογισμός» του Peirce αντιστοιχεί στο λογικό σφάλμα της επιβεβαίωσης του επομένου. Παράδειγμα τέτοιου συλλογισμού είναι: «το χώμα είναι βρεγμένο, άρα έβρεξε» (συλλογισμός που γενικά μοιάζει έγκυρος, αυστηρά όμως όχι, αφού είναι σαφές ότι υπάρχουν κι άλλα ενδεχόμενα και το συμπέρασμα δεν προκύπτει αναγκαστικά). Η σύγχρονη χρήση του όρου «επαγωγική λογική» μερικές φορές περικλείει όλους τους μη-παραγωγικούς συλλογισμούς, συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων που ο Πηρς αποκάλεσε «υποθετικούς-παραγωγικούς». Σε κάθε περίπτωση αυτό που εξετάζεται συνήθως στη φιλοσοφία είναι η εγκυρότητα αυτών των συλλογισμών ως προς τη μορφή τους, το αν δηλαδή το συμπέρασμα του συλλογισμού δικαιολογείται από τις δοθείσες προτάσεις, ασχέτως του αν οι προτάσεις αυτές πράγματι αληθεύουν. Έτσι, στο παράδειγμα του υποθετικού-παραγωγικού συλλογισμού πιο πάνω η δοθείσα πρόταση είναι: «όταν έχει βρέξει τότε το χώμα είναι βρεγμένο». Βλέπουμε λοιπόν ότι το συμπέρασμα, «το χώμα είναι βρεγμένο» άρα «έβρεξε», αντιστρέφει τη αρχικά δοθείσα πρόταση, και είναι υποθετικός-παραγωγικός και όχι παραγωγικός συμπερασμός, χωρίς να εξετάζουμε την εγκυρότητα ή όχι της αρχικής πρότασης.

Σχετικά με τη διάκριση μεταξύ παραγωγικών και επαγωγικών συλλογισμών να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με νεότερες έρευνες η διάκρισή τους δεν είναι ότι οι μεν προχωρούν από το γενικό στο ειδικό και οι άλλοι αντίστροφα, άλλά άλλα τέσσερα κριτήρια, κυριότερο από τα οποία νομίζω ότι είναι ότι: στην περίπτωση που προσθέσεις στο συλλογισμό μια νέα σχετική προκείμενη, το εάν το συμπέρασμα παραμένει ή όχι αλώβητο. Οι μεν παραγωγικοί συλλογισμοί παραμένουν στο συμπέρασμά τους αλώβητοι, ενώ σε ένα επαγωγικό συλλογισμό το συμπέρασμα μπορεί να τρωθεί (π.χ. όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί, στην Αυστραλία βρέθηκαν μαύροι κύκνοι,άρα δεν είναι όλοι οι κύκνοι λευκοί). Σχετικά βλέπε το βιβλίο των εννέα φιλοσόφων του Πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ "Εισαγωγή στη φιλοσοφία της Επιστήμης", που στα ελληνικά εκδόθηκε το 2000 από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.
Η λογική έχει επίσης οριστεί γενικότερα. Οι Τζωρτζ Λάκοφ (George Lakoff) και Μαρκ Τζόνσον (καθ.) (Mark Johnson), εξηγούν τη λογική και το εύρος της ως εξής:

Η λογική δεν περιλαμβάνει μόνο την δυνατότητά μας για λογικό συλλογισμό, αλλά επίσης την ικανότητα που έχουμε να διεξάγουμε έρευνα, να λύνουμε προβλήματα, να εκτιμούμε, να κριτικάρουμε, να αποφασίζουμε για το πώς θα πράξουμε και να φτάνουμε σε μια κατανόηση του εαυτού μας, των άλλων ανθρώπων και του κόσμου. (Λάκοφ και Τζόνσον 1999, σελ. 3-4)
Πίνακας περιεχομένων [Απόκρυψη]
1 Όψεις της λογικής
2 Σημασία και κριτική της λογικής
3 Αναφορές
4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία] Όψεις της λογικής
Ορισμένοι διανοητές συλλαμβάνουν τη λογική ως ευρισκόμενη στον αντίποδα της αίσθησης, της αντίληψης, των συναισθημάτων και των επιθυμιών· άλλοι, όπως ο Ντέιβιντ Χιουμ και ο Σίγκμουντ Φρόιντ, βλέπουν τη λογική να υπηρετεί τις επιθυμίες και να αποτελεί το μέσον για να αποκτήσει κανείς αυτό που θέλει. Οι ορθολογιστές αντιλαμβάνονται τη λογική ως την ικανότητα μέσω της οποίας συλλαμβάνουμε διαισθητικά τις θεμελιώδεις αλήθειες. Αυτές οι θεμελιώδεις αλήθειες είναι οι αιτίες ή οι «λόγοι» που τα πράγματα υπάρχουν ή συμβαίνουν. Οι εμπειριστές αρνούνται την ύπαρξη μιας τέτοιας ικανότητας.

Για τον Ιμμάνουελ Καντ, η λογική (Vernunft, στο γερμανικό κείμενο του Καντ), είναι η δύναμη να συνθέτουμε σε μια ενότητα, μέσω νοητικών αρχών, τις έννοιες που μας παρέχει ο νους (Verstand). Τη λογική που μας παρέχουν οι a priori αρχές ή έμφυτες ιδέες, ο Καντ την αποκαλεί «Καθαρό Λόγο» (όπως π.χ. στο έργο του Κριτική του Καθαρού Λόγου), διακρίνοντάς την από τον «Πρακτικό Λόγο» που απασχολείται ειδικά με την εκτέλεση συγκεκριμένων ενεργειών.

Στη χριστιανική θεολογία, η λογική, που είναι διακριτή από την πίστη, είναι η εξάσκηση της ανθρώπινης διάνοιας επί του θρησκευτικού δόγματος, είτε με τη μορφή ανακάλυψης είτε με τη μορφή εξήγησης. Τα όρια εφαρμογής της λογικής έχουν προσδιοριστεί με διαφορετικό τρόπο από διαφορετικές εκκλησίες και σε διαφορετικές περιόδους της σκέψης: ως σύνολο, ο σύγχρονος χριστιανισμός, ιδιαίτερα στις προτεσταντικές εκκλησίες, τείνει να αποδώσει στη λογική ένα ευρύ πεδίο, απωθώντας, ωστόσο, στη σφαίρα της πίστης τις υπέρτατες υπερφυσικές θέσεις της θεολογίας.

Με αφορμή το έργο του Καρτέσιου, του Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς και του Τζορτζ Μπουλ, η λογική έγινε και αντικείμενο μελέτης των μαθηματικών (βλ. συμβολική λογική και μαθηματική λογική). Από εκεί προέκυψαν η θεωρία τυπικών γλωσσών και η θεωρία υπολογισιμότητας, με ποικιλία εφαρμογών στα μαθηματικά και στην επιστήμη υπολογιστών. Σήμερα θεωρείται πως η μαθηματική λογική αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες του οικοδομήματος των μαθηματικών. - Σύμφωνα με νεότερες έρευνες η διάκριση ανάμεσα σε παραγωγικούς και επαγωγικούς συλλογισμούς δεν είναι πλέον ότι αυτοί ή εκείνοι προχωρούν από το μερικό στο ειδικό και οι άλλοι αντίστροφα, αλλά άλλα τέσσερα κριτήρια, κυριότερο από το οποίο νομίζω ότι είναι ότι: Οι παραγωγικοί συλλογισμοί παραμένουν αλώβητοι όσες και εάν προσθέσεις σχετικές προκείμενες, ενώ ένας επαγωγικός συλλογισμός μπορεί να καταλήξει σε άλλο συμπέρασμα εάν προστεθεί μια νέα προκείμενη (π.χ. 'ολοι οι κύκνοι είναι λευκοί, στην Αυστραλία βρέθηκαν μαύροι κύκνοι, άρα δεν είναι όλοι οι κύκνοι λευκοί"). Σχετικά βλέπε το βιβλίο Εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης, εννέα φιλοσοφόφων, βιβλίο που εκδόθηκε και στα ελληνικά το 2000 από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.

[Επεξεργασία] Σημασία και κριτική της λογικής
Ανεξαρτήτως του πώς ορίζεται, η λογική έχει πολλάκις περιγραφεί ως ένα γνώρισμα αποκλειστικά ανθρώπινο, ως ειδοποιός δηλαδή διαφορά μεταξύ του ανθρώπου και των άλλων ζώων. Στις μέρες μας όμως, η ιδέα ότι η λογική αποτελεί ανεξάρτητη ιδιότητα του νου, ξεχωριστή από τα συναισθήματα, και ότι αποτελεί γνώρισμα αποκλειστικά των ανθρώπων, έχει υπονομευθεί από έναν αριθμό πηγών. Δείτε, για παράδειγμα, τις θεωρίες των Τζωρτζ Λάκοφ και Μαρκ Τζόνσον σχετικά με τον «ενσαρκωμένο νου», ή την κριτική του Τζον Ράλστον Σολ στη θέση που κατέχει η λογική στον δυτικό πολιτισμό από την Αναγέννηση κι έπειτα.

[Επεξεργασία] Αναφορές
Τζωρτζ Λάκοφ (George Lakoff) και Μαρκ Τζόνσον (καθ.) (Mark Johnson), (1999): Philosophy In The Flesh. Basic Books.
[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Reasoning Exercises a Mediawiki project

Δεν υπάρχουν σχόλια:

IO CHE AMO SOLO TE