Ο χαρακτήρας των ανθρώπων ευγενικής καταγωγής

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΤΕΧΝΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ

ΑΡΙΣΤ Ρητ 1390b14–1390b31

Ο χαρακτήρας των ανθρώπων ευγενικής καταγωγής

Από το σημείο αυτό ο Αριστοτέλης εξετάζει πώς συντελούν στη διαμόρφωση του ἤθους των ανθρώπων τα αγαθά που προέρχονται από την τύχη (όπως η ευγενική καταγωγή, που εξετάζεται στο απόσπασμα που ακολουθεί, ο πλούτος και η ισχύς).

 Μτφρ. Δ. Λυπουρλής. 2002. Αριστοτέλης. Ρητορική Βιβλίο Πρώτο. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος.

Ας μιλήσουμε στη συνέχεια για τα αγαθά που οφείλονται στην τύχη, (15) για εκείνα από αυτά που συντελούν επίσης στο να διαμορφωθεί με έναν ορισμένο τρόπο ο χαρακτήρας των ανθρώπων. Λέγοντας «χαρακτήρας που προσιδιάζει στην ευγένεια καταγωγής» εννοούμε ότι ο κάτοχός της επιδιώκει ακόμη περισσότερες τιμές γιατί όλοι οι άνθρωποι, όταν έχουν ένα αγαθό, συνηθίζουν να επιδιώκουν την αύξησή του ― και «ευγένεια καταγωγής» θα πει «τιμημένοι πρόγονοι».Η ευγένεια, επίσης, της καταγωγής τους τούς κάνει να περιφρονούν ακόμη και αυτούς που είναι όμοιοι με τους δικούς τους προγόνους, (20) γιατί τα ίδια πράγματα, όταν ανήκουν σε χρόνο απομακρυσμένο στο παρελθόν, είναι σε μεγαλύτερη τιμή από τα κοντινά, και είναι πιο εύκολο να παινευτεί κανείς γι' αυτά. Με τη λέξη ευγενής γίνεται αναφορά στην αρετή της γενιάς, ενώ με τη λέξη γενναίος η αναφορά γίνεται στο ότι δεν υπάρχει στο μεταξύ εκφυλισμός από την αρχική φύση ― κάτι που τις περισσότερες φορές δεν συμβαίνει στα άτομα ευγενικής καταγωγής, δεδομένου ότι οι περισσότεροί τους είναι άτομα άνευ αξίας· συμβαίνει, πράγματι, (25) και στις γενιές των ανθρώπων ό,τι συμβαίνει με τη σοδειά των προϊόντων της γης: μερικές φορές, αν η γενιά είναι καλή, γεννιούνται για ένα διάστημα έξοχοι άνδρες, ύστερα όμως παρατηρείται μια οπισθοχωρητική πορεία. Οι πολύ προικισμένες οικογένειες εκφυλίζονται σε μορφές παραφροσύνης, (30) όπως έγινε π.χ. με τα παιδιά του Αλκιβιάδη και του Διονύσιου του πρώτου· οι μετρημένες, από την άλλη, οικογένειες καταντούν σε άνοια και σε νωθρότητα, όπως έγινε π.χ. με τα παιδιά του Κίμωνα, του Περικλή και του Σωκράτη.
ΠΥΓΗ
ΠΥΛΗ