Δευτέρα 25 Οκτωβρίου 2010

ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ


Η ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ
Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα η ιδέα της ταπεινοφροσύνης μου ήταν ουσιαστικά ακατανόητη. Μπερδεύεται κανείς από τις διάφορες θεωρίες και κυρίως από την νοοτροπία των κατηχητικών. Το ταπεινό φαίνεσθε. Να λέει κανείς συνέχεια ότι δεν είναι τίποτα, ότι είναι ο τελευταίος από όλους, ο χειρότερος όλων, να έχει χαμηλωμένο το βλέμμα κ.λ.π. Αφού λοιπόν είμαστε οι χειρότεροι όλων γιατί δεν είμαστε σε κάποια φυλακή καταδικασμένοι για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας; Αφού είμαστε ένα τίποτα γιατί εργαζόμαστε, κάνουμε οικογένειες κ.λ.π. Αν λοιπόν είμαστε αυτό το ποταπό τίποτα τι θα λέγαμε τότε για το ποιόν του δημιουργού μας; Αυτού που δημιούργησε αυτό το ανάξιο τίποτα; Ανάξιο δημιούργημα, ίσον ανίκανος δημιουργός. Κάτι λοιπόν δεν πάει καλά σε αυτόν τον συλλογισμό.

Τι κάνουμε συνήθως το πρωί, όταν ξυπνάμε; Πηγαίνουμε στην τουαλέτα, πλένουμε τα χέρια και το πρόσωπό μας, παίρνουμε το πρωινό μας. Μετά ενδεχομένως πηγαίνουμε στην δουλειά μας με κάποιο λεωφορείο, ή αυτοκίνητο. Δηλαδή συνηθισμένες διαδικασίες, κάτι το καθημερινό, τίποτα το ιδιαίτερο. Όλα αυτά και πολλά άλλα δεν μας κάνουν να αισθανόμαστε ανώτεροι από τους άλλους, ότι εκτελούμε κάποια κοσμοϊστορική αποστολή στην ανθρωπότητα. Μας δημιουργούν την αίσθηση του καθημερινού, του συνηθισμένου. Παρατηρώντας αυτά νοιώθουμε ότι είμαστε συνηθισμένοι άνθρωποι και μετά ξεχνάμε ακόμα και αυτό.

Φανταστείτε όμως ότι ανάμεσα σε όλα αυτά τα καθημερινά, κάνουμε και κάτι που δεν είναι συνηθισμένο. Βοηθάμε κάποιον άνθρωπο που έχει ανάγκη. Αυτό ξεφεύγει από την ρουτίνα της κοινωνίας. Συνήθως οι άνθρωποι δεν προσφέρουν την βοήθειά τους. Γυρίζουν την πλάτη στον ανθρώπινο πόνο. Εμείς όμως δεν την γυρίσαμε. Κάναμε κάτι σπάνιο που χαρακτηρίζεται από ένα επίπεδο υψηλότερο του μέσου όρου της συμπεριφοράς των σημερινών ανθρώπων. Το ερώτημα τώρα είναι: Πως αισθανόμαστε; Η πράξη μας δεν είναι μέσος όρος, είναι καλύτερη, ανώτερη, σώσαμε κάποιον, μας χρωστάει ευγνωμοσύνη και ο περίγυρός μας μάς θαυμάζει. Εμείς λοιπόν θα νοιώσουμε κάπως διαφορετικά. Μια υπερηφάνεια, ένα συναίσθημα ότι κάναμε κάτι το σημαντικό και ίσως ότι ποιοτικά ξεχωρίσαμε λίγο από την μάζα. Αυτή είναι η αλαζονεία και ο κατήφορός μας είναι πλέον θέμα χρόνου.

Τι θα συμβεί όμως αν παρόλη την προσφορά μας, παρόλη την γνώση ότι βοηθήσαμε κάποιον, δεν αισθανθούμε διαφορετικά; Αν παραμείνουμε απαθείς, αν νοιώσουμε το ίδιο συναίσθημα που μας διαπερνά στις καθημερινές και ασήμαντες ασχολίες μας. Στο βάδισμα, στο φαγητό, στο να καθόμαστε σε μια καρέκλα. Κάναμε κάτι το ιδιαίτερο αλλά αισθανόμαστε σαν τίποτα το ιδιαίτερο. Ξεχωρίσαμε, αλλά αισθανόμαστε σαν όλους τους άλλους. Γνωρίζουμε ότι ενεργήσαμε ποιοτικά αλλά αυτό δεν έχει κανέναν απολύτως αντίκτυπο στα συναισθήματά μας. Σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Όχι ότι δεν αντιλαμβανόμαστε το καλό που κάναμε, απλώς δεν νοιώθουμε διαφορετικά. Δεν σβήνει η μνήμη μας. Τα συναισθήματά μας όμως δεν αλλάζουν. Αυτή η ουδέτερη συναισθηματική κατάσταση μας επιτρέπει να μην συντηρούμε στην σκέψη μας το γεγονός της προσφοράς βοήθειας από μέρους μας. Δεν το αναμασάμε με τον νου μας συνεχώς.

Όταν αναμασάμε κάτι με την σκέψη μας το επαναλαμβάνουμε μέσα μας διαρκώς, είτε για να ικανοποιήσουμε την επιθυμία του εγώ μας για δόξα, είτε για να βασανίσουμε τους εαυτούς μας με μαζοχιστικό τρόπο. Που είναι πάλι μια ικανοποίηση του εγώ. Είμαστε αυτοί που κάναμε κάτι καλό, ή αυτοί που μας χτύπησε η μοίρα και χρειαζόμαστε την προσοχή των άλλων. Προσπερνάμε λοιπόν το γεγονός. Δεν αισθανόμαστε κάπως ιδιαίτερα και δεν έχουμε την ανάγκη να αρχίσουμε τις ταπεινολογίες, τα εγώ δεν είμαι τίποτα κ.λ.π. γιατί και αυτά ακόμη είναι μια έντεχνη υπεροπτική επίδειξη χαρακτήρα. Τι νοιώθουμε; Τίποτα το ιδιαίτερο, συνεχίζουμε την ζωή μας. Αυτό είναι η ταπεινοφροσύνη. Να σώσει κανείς την ανθρωπότητα, να είναι μεγάλος καλλιτέχνης ή επιστήμονας, και σε σχέση με την προσφορά του να αισθάνεται το ίδιο συναίσθημα που έχουμε όταν καθόμαστε σε μια καρέκλα, όταν βαδίζουμε, όταν κάνουμε κάτι που το κάνουν όλοι.

Θεωρώ ότι η ταπεινοφροσύνη είναι η δυσκολότερη αρετή. Ίσως και η πολυτιμότερη. Όπως λέει κάπου: Ο Θεός αντιτάσσεται στους υπερήφανους. Πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί. Η αυτοπαρατήρηση να είναι συνεχής. Έτσι θα διακρίνουμε τα λεπτά νήματα της αλαζονείας μέσα μας. Δεν πρέπει να αισθανθούμε ντροπή ή ενοχές, γιατί αυτές οι καταστάσεις είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της αυτογνωσίας. Όταν κάνουμε ένα βήμα μπροστά κινδυνεύουμε περισσότερο. Τότε η υπερηφάνεια μας επιτίθεται με έναν αδίστακτο τρόπο, συνήθως αόρατο στα δικά μας μάτια. Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί γιατί ο Θεός δεν μας δίνει όλα τα χαρίσματα, γιατί δεν εξελισσόμαστε ραγδαία; Έστω και συμβαίνει κάτι ανάλογο. Θα το αντέξουμε; Ή μήπως θα καταστραφούμε από το σύνδρομο του νεοπλουτισμού;

Δεν υπάρχουν σχόλια:

IO CHE AMO SOLO TE