GIOTA SOULI ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΘΑΥΜΑΤΩΝ

Εκείνο, εγώ, υπερεγώ
Κύριο άρθρο: Το εκείνο, το εγώ και το υπερεγώ

Το εκείνο, το εγώ και το υπερεγώ είναι τα τρία ψυχικά τμήματα του δομικού μοντέλου του ασυνείδητου του Σίγκμουντ Φρόυντ. Σύμφωνα με αυτό το δομικό μοντέλο το εκείνο αντιπροσωπεύει τα κίνητρα, τα ένστικτα και τις βιολογικές ανάγκες του ατόμου και κατά συνέπεια είναι έμφυτο, το Εγώ αποτελεί το λογικό μέρος που αν και δεν είναι έμφυτο, αναπτύσσεται και καλλιεργείται με την επίδραση της συσσωρευμένης εμπειρίας και τέλος το υπερεγώ αντιπροσωπεύει όλες τις θετικές ηθικές και κοινωνικές αξίες του ατόμου, αποτελώντας κατά κάποιο τρόπο την ηθική συνείδηση

[Επεξεργασία] Πρωτογενής και δευτερογενής διεργασίες

Το παγόβουνο συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ψυχοδυναμικό μοντέλοr.Η πρωτογενής διεργασία είναι η μη οργανωμένη ψυχική δραστηριότητα που λειτουργεί κατά κύριο λόγο ασυνείδητα. Η πρωτογενής διεργασία της σκέψης είναι πρωτόγονη, δεν σέβεται τη λογική, δεν έχει αίσθηση του χρόνου, είναι γεμάτη αντιφάσεις και λειτουργεί με βάση την αρχή της ευχαρίστησης, δηλαδή στοχεύει σε άμεση ικανοποίηση. Σε πλήρη αντίθεση η δευτερογενής διεργασία ακολουθεί τους κανόνες της λογικής. Ο τύπος αυτός της σκέψης είναι λογικός, οργανωμένος και προσανατολισμένος στην πραγματικότητα, δηλαδή επηρεάζεται και δέχεται τους περιορισμούς της πραγματικότητας - την αρχή της πραγματικότητας. Χαρακτηρίζει τις ψυχικές δραστηριότητες που γίνονται στο συνειδητό και προσυνειδητό επίπεδο.[1]

[Επεξεργασία] Η αρχή της πραγματικότητας
Οι ενορμήσεις το εκείνο δεν είναι αποδεκτές σε μια κοινωνία, έτσι οι κοινωνία μας πιέζει να μετατρέψουμε την αρχή της ευχαρίστησης στην αρχή της πραγματικότητας, που είναι απαραίτητο στοιχείο της κοινωνίας.




[Επεξεργασία] Η δημιουργία του υπερεγώ
Το υπερεγώ δημιουργείται καθώς το παιδί μεγαλώνει και μαθαίνει τις γονεϊκές και κοινωνικές ηθικές αξίες καθώς και τους κανόνες που διέπουν μια κοινωνία. Το υπερεγώ αποτελείται από δύο υποθετικά τμήματα: το καθαυτό υπερεγώ ή συνείδηση, που αποτελεί τον κριτικό έλεγχο του ατόμου και το ιδεώδες του εγώ, που περιλαμβάνει τις ηθικές, θρησκευτικές, κοσμοθεωριακές και λοιπές αξίες του ατόμου, τα ιδεώδη, τα ιδανικά και τις φιλοδοξίες του.

[Επεξεργασία] Η χρήση αμυντικών μηχανισμών απο το Εγώ
Όταν το άγχος και το στρες αρχίζουν και κυριαρχούν στην ζωή ενός ατόμου, είναι η σειρά του εγώ να ενεργοποιήσει αμυντικούς μηχανισμούς για να προστατέψει το άτομο. Από τους μηχανισμούς αυτούς μερικοί λειτουργούν συνειδητά, οι πιο πολλοί όμως λειτουργούν ασυνείδητα. Οι ψυχικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιούμε ασυνείδητα για ν' ανακουφίσουμε το άγχος και να διευθετήσουμε τις συγκρούσεις μας λέγονται αμυντικοί μηχανισμοί. Κάθε ασυνείδητη σύγκρουση, βέβαια, είναι μια ψυχική πάλη που ξεκινά από την ταυτόχρονη εμφάνιση αντιτιθέμενων ή ασυμβίβαστων παρορμήσεων, ενορμήσεων, εσωτερικών ή εξωτερικών απαιτήσεων. [2]

[Επεξεργασία] Αμυντικοί μηχανισμοί
Ορισμένοι μιλούν επίσης για «ώριμους» ή «προσαρμοστικούς» και «ανώριμους» ή «δυσπροσαρμοστικούς» μηχανισμούς ανάλογα με τον βαθμό που παραποιείται κυρίως η πραγματικότητα σαν αποτέλεσμα της λειτουργίας του συγκεκριμένου αμυντικού μηχανισμού. Μολονότι η διάκριση αυτή είναι πολύ σχετική, θα λέγαμε π.χ. ότι η προβολή και ο διαχωρισμός είναι δυσπροσαρμοστικοί μηχανισμοί, ενώ το χιούμορ, η πρόβλεψη και ο αλτρουισμός είναι προσαρμοστικοί αμυντικοί μηχανισμοί (μπορεί, όμως, ένας μηχανισμός όπως π.χ. η άρνηση, άλλοτε να είναι προσαρμοστικός κι άλλοτε δυσπροσαρμοστικός). [3]

Οι κυριότεροι αμυντικοί μηχανισμοί είναι οι εξής:

Απώθηση: Είναι ο κύριος και πιο βασικός αμυντικός μηχανισμός. Λειτουργεί έτσι ώστε να απωθεί (σπρώχνει)ιδέες, φαντασίες, συναισθήματα ή ενορμήσεις στο ασυνείδητο και να τα κρατά μακριά από την ενημερότητα και επίγνωση του ατόμου.

Άρνηση: Είναι ο αμυντικός μηχανισμός που λειτουργεί ασυνείδητα και με τον οποίο το άτομο αρνείται την ύπαρξη ορισμένων στοιχείων της εξωτερικής κυρίως πραγματικότητας.

Αναπλήρωση: Αναπλήρωση είναι η διαδικασία κατα την οποία κάποιος ανπληρώνει μια σωματική ανεπάρκεια με κατι συνήθως πιο δημιουργικό. Για παράδειγμα ένας τυφλός να γίνει μουσικός.

Αναστροφή: Είναι η διαδικασία κατα την οποία μια επιθετική ενόρμηση προς κάποιο άτομο αντιστρέφεται εναντίον του ίδιου του εαυτού. Θεωρείται ως ένας κύριος παράγοντας της κατάθλιψης.

Αντισταθμιστική συμπτωματολογία: Με αυτόν τον μηχανισμό ένα άτομο υιοθετεί συμπεριφορά ακριβώς αντίθετη απο τις ασυνείδητες μη αποδεκτές ενορμήσεις. Για παράδειγμα κάποιος με έντονα σεξουαλικές ενορμήσεις να παρουσιάζεται ως ηθικολόγος ή σε πιο ακραίες περιπτώσεις κάποιος με κρυφές ομοφυλοφιλικές επιθυμίες να παρουσιάζεται ως ομοφοβικός.

Διαχωρισμός: Είναι ο μηχανισμός αυτός που τείνει να χωρίζει τους ανθρώπους σε αντίθετες ομάδες. Άτομα που έχουν αναπτύξει αυτόν τον αμυντικό μηχανισμό βλέπουν τον κόσμο και τους ανθρώπους σαν "ολοκληρωτικά καλούς" και "ολοκληρωτικά κακούς"

Εκλογίκευση: Σε αυτόν τον μηχανισμό, διάφορες συμπεριφορές και συναισθήματα δικαιολογούνται με την λογική ή γίνονται ανεκτά απο την συνείδηση με λογικές -αλλα ωστόσο λανθασμένες- εξηγήσεις. Για παράδειγμα ένας γονιός που έχει πεθάνει το παιδί του ίσως το δικαιολογεί με το να λέει πως απλώς ήρθε η ώρα του να "φύγει".

Εκδραμάτιση: Πρόκειται για μια συμπεριφορική απάντηση (συνήθως πράξη) σε μια ασυνείδητη ενόρμηση ή παρόρμηση με σκοπό την προσωρινή μερική ανακούφιση της εσωτερικής τάσης και την αποφυγή της επίγνωσης της πραγματικής αιτίας. Για παράδειγμα η έντονη και πολλαπλή σεξουαλική συμπεριφορά ενός άντρα μπορεί να είναι αποτέλεσμα ασυνείδητου άγχους αμφισβήτησης της αντρικής του ταυτότητας

Ενδοβολή: Είναι η συμβολική εσωτερικοποίηση συμπεριφοράς κάποιου αγαπητού ή μισητού ατόμου.

Εξιδανίκευση: Με τον μηχανισμό αυτό ένα άτομο υπερεκτιμά μια ιδιότητα ή συμπεριφορά κάποιου ατόμου που θαυμάζει.

Καταστολή: Σε αντίθεση με την απώθηση, που είναι ασυνείδητη διεργασία, η καταστολή είναι ο συνειδητός έλεγχος και αναστολή μιας μη αποδεκτής ιδέας, φαντασίας, συναισθήματος ή ενόρμησης.

Ματαίωση: Είναι ο μηχανισμός με τον οποίο ένα άτομο εκδραματίζει συμβολικά με αντίθετο τρόπο κάτι μη αποδεκτό απέναντι στο οποίο το εγώ πρέπει να αμυνθεί. Για παράδειγμα επαναληπτικό πλύσιμο των χεριών μετά τον αυνανισμό ή μια μη αποδεκτή σεξουαλική πράξη.

Μετάθεση: Με τον μηχανισμό αυτόν συναισθήματα, ιδέες ή επιθυμίες μεταφέρονται από το αρχικό τους αντικείμενο σε ένα πιο αποδεκτό υποκατάστατο. Για παράδειγμα κάποιος που πέρασε δύσκολη μέρα στην δουλεία ξεσπάει στα παιδιά ή την γυναίκα του.

Μετατροπή: Ο μηχανισμός αυτός παίρνει τις ασυνείδητες συγκρούσεις που αλλιώς θα προκαλούσαν άγχος και τις μετατρέπει σε σωματικά συμπτώματα. Αποτελεί τον βασικό μηχανισμό που ακολουθεί την απώθηση στη διαταραχή μετατροπής.

Μετουσίωση: Η μετατροπή αρνητικών συναισθημάτων ή ιδεών σε θετικά και κοινωνικός αποδεκτά.

Μόνωση: Πρόκειται για την απομάκρυνση των συναισθημάτων από τη συνείδηση. Ο αμυντικός αυτός μηχανισμός είναι χαρακτηριστικός σε ψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας και χρησιμοποιείται για να προφυλάξει τα άτομα αυτά από απειλητικά ή μη αποδεκτά συναισθήματα, σεξουαλικά ή επιθετικά.

Παλινδρόμηση: Πρόκειται για μια ολική ή μερική επιστροφή σε παιδικές συμπεριφορές και σκέψεις. Όταν κάποιος πιέζεται πολύ ψυχική επιστρέφει ίσως στο τελευταίο σημείο της ζωής του που ένιωσε ασφαλής και αυτό είναι τα παιδικά χρόνια.

Πρόβλεψη: Είναι ο μηχανισμός κατα τον οποίο ένα άτομο προβλέπει πάντα ένα επώδυνο αποτέλεσμα απο όλες τις κινήσεις που θα κάνει στην ζωή του. Με αυτόν τον τρόπο ελαττώνει το άγχος. Για παράδειγμα προετοιμασία για τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου.

Προβολή: Είναι ο μηχανισμός με τον οποίο το άτομο αποδίδει σε κάποιο άλλο άτομο εκείνες τις γενικά ασυνείδητες δικές του ιδέες, σκέψεις, ενορμήσεις, κίνητρα και συναισθήματα που του είναι ανεπιθύμητα ή απαράδεκτα.

Συμβολισμός: Με αυτόν τον τρόπο ένα συναίσθημα, ενόρμηση, ιδέα ή αντικείμενο παίρνει την θέση κάποιου άλλου συνήθως όμοιου του. Είναι κύριος μηχανισμός πίσω απο τα όνειρα.

Ταυτοποίηση: Είναι ο μηχανισμός με τον οποίο ένα άτομο διαμορφώνει τον εαυτό του σύμφωνα με κάποιο άλλο άτομο.

Χιούμορ: Ο μηχανισμός αυτός επιτρέπει την έκφραση βασικά αγχογόνων συναισθημάτων και ιδεών χωρίς την πρόκληση άγχους με εστιασμό στην αστεία ή ειρωνική πλευρά τους. Έτσι απαγορευμένες επιθυμίες μπορούν να εκφρασθούν με μορφή αστείου.