ΑΥΤΟΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ
Όταν ένας άνθρωπος προσεγγίζει τα ζητήματα της πνευματικότητας συνήθως ακολουθεί την οδό του φιλοσοφικού στοχασμού. Ενδιαφέρεται να μάθει για άλλα επίπεδα, ανώτερα σώματα, θεολογικά και φιλοσοφικά συστήματα, σχολές, διδασκαλίες, παραδόσεις, μετενσάρκωση και άλλα. Κάνει μια μελέτη όλων αυτών των θεμάτων (στην καλύτερη των περιπτώσεων, διότι οι περισσότεροι δεν κάνουν ούτε καν αυτό - απλώς ονειροπολούν). Για κάποιους όμως η πνευματικότητα, ο εσωτερισμός, δεν είναι θεωρητική κατάρτιση αλλά εφαρμογή. Εξάσκηση, προπόνηση, προκειμένου να αλλάξουν τον εαυτό τους. Εκεί η θεωρία παίζει μικρό μόνο ρόλο.

Η δεύτερη αυτή κατηγορία «αναζητητών», δεν απασχολείται τόσο με όλα αυτά τα βαθυστόχαστα φιλοσοφικά ερωτήματα, ούτε δίνει το μεγαλύτερο βάρος σε διδασκαλίες εσωτερισμού (αν και θεωρώ ότι όλα αυτά μπορούν να παίξουν τον ρόλο τους αν αντιμετωπιστούν με το σωστό πνεύμα, από ανθρώπους με την ανάλογη ιδιοσυγκρασία), αλλά σαν τους αθλητές προβληματίζονται κυρίως για το ποιο πρόγραμμα προπόνησης θα ακολουθήσουν. Αυτό που τους ενδιαφέρει δεν είναι τόσο η εκμάθηση θεολογικών συστημάτων, ή το πόσα είναι τα ανώτερα επίπεδα, αλλά για παράδειγμα να αποκτήσουν την ικανότητα να ελέγχουν τον θυμό τους και άλλα παρόμοια.

Προσωπικά εγώ είμαι πατέρας. Ερωτώ λοιπόν τον εαυτό μου: Τι μου χρειάζεται; Να διαβάζω ή να ακούω για τα ανώτερα σώματα του ανθρώπου, για το καβαλιστικό δένδρο, και άλλα πολλά, ή να αποκτήσω την ικανότητα να ελέγχω τα νεύρα μου ώστε να μπορώ να αντέχω την συμβίωση με μικρά παιδιά, λειτουργώντας αποτελεσματικά ως γονιός;

Επειδή έχω δοκιμάσει και τις δύο μεθόδους, σας πληροφορώ ότι η θεωρητική κατάρτιση, όσο πλούσια και αν ήταν, με άφηνε απολύτως «γυμνό» και ανήμπορο απέναντι στις κρίσεις πείσματος ενός μικρού παιδιού. Το νευρικό μου σύστημα γινόταν κομμάτια, όπως και ενός ανθρώπου που δεν γνώριζε καθόλου για το καβαλιστικό δένδρο, ή για την πνευματική σημασία των αριθμών. Μάλιστα, είχα παρατηρήσει το φαινόμενο, πως αρκετά συχνά άνθρωποι άσχετοι, ή και εχθρικοί απέναντι σε όλα αυτά τα ζητήματα, σε κρίσιμες στιγμές επιδείκνυαν μεγαλύτερο βαθμό αυτοκυριαρχίας από έναν πολυμαθή «εσωτεριστή».

Η επόμενη αλλά αμείλικτη συνειδητοποίηση λοιπόν ήταν, ότι αντιμετωπίζοντας κανείς τις τσιρίδες ενός μικρού παιδιού δίνει κάποιες εξετάσεις, βρίσκεται μπροστά σε μια δοκιμασία. Όμως οι απαντήσεις στα «θέματα» των εξετάσεων δεν αντλούνται από τις γνώσεις του μυαλού του, αλλά από την δύναμη του νευρικού συστήματος και της θέλησής του. Αν θέλετε να ανεβείτε τις σκάλες ενός δεκαώροφου κτιρίου μην περιμένετε να σας βοηθήσουν οι γνώσεις σας για την κβαντική φυσική. Ούτε οι αρχαίοι έλληνες συγγραφείς. Πρέπει να έχουν δύναμη οι μύες των ποδιών σας και αυτό θα το αποκτήσετε με την συνεχή εκγύμναση.

Εδώ ερχόμαστε σε ένα κρίσιμο ερώτημα. Τι πρακτικές εφαρμογές να κάνω; Τι ασκήσεις; Ποιες να είναι οι αλλαγές μέσα μου; Η απάντηση είναι απλή και αφοπλιστική. Ακούγεται κοινότυπη, ίσως υλιστική, αλλά αν το σκεφτείτε θα διαπιστώσετε ότι εμπεριέχει πολλές δυνατότητες. ΘΑ ΚΑΝΩ ΕΚΕΙΝΕΣ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΕΠΕΞΕΛΘΩ ΚΑΛΛΙΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΜΟΥ ΖΩΗ. Αυτό είναι το κριτήριο. Είναι μάταιο να προσπαθούμε να ακολουθήσουμε «δεκάλογους», ή οδηγίες τρίτων. Ο «προπονητής» μας, αυτός που θα σχεδιάσει το πρόγραμμα της εξάσκησής μας, το είδος των ασκήσεων και την διάρκειά τους, δεν είναι παρά η ίδια μας η καθημερινότητα.

Διαπιστώνουμε έστω ότι έχουμε δύο αδυναμίες. Είμαστε φιλάργυροι και ζηλότυποι. Τι να κάνουμε; Να παλέψουμε ενάντια και στα δύο ελαττώματα, ή να ξεκινήσουμε από ένα; Και ποιο θα είναι αυτό; Και μέχρι ποιο σημείο να αλλάξουμε πριν περάσουμε σε κάποια άλλη εφαρμογή; Τις απαντήσεις θα τις αντλήσουμε από την καθημερινότητά μας. Ποιο από τα δύο ελαττώματα διαταράσσει την ζωή μας περισσότερο; Από αυτό θα αρχίσουμε. Αν η φιλαργυρία μας προκαλεί μόνο μικρές αντιπαραθέσεις με την σύζυγό μας, αλλά η ζηλοτυπία μας οδηγεί σε σκληρές και εξουθενωτικές διαμάχες, τότε αυτό το δεύτερο είναι το ελάττωμα που πρέπει να ασχοληθούμε. Είναι η μεγαλύτερη ενόχληση. Αν κατορθώσουμε να το αντιμετωπίσουμε, τότε θα έρθει στην επιφάνεια η φιλαργυρία. Είναι η επόμενη ενόχληση και αυτό σημαίνει ότι τώρα είναι σειρά να ασχοληθούμε με αυτήν.

Καθώς η ζωή προχωράει φέρνει στην επιφάνεια διάφορα προβλήματα, αποκαλύπτοντας έτσι ορισμένες δικές μας αδυναμίες. Το πρόγραμμα των πρακτικών μας εφαρμογών καθορίζεται με αυτόν τον τρόπο. Η ζωή είναι ο «προπονητής» μας, που μας υποδεικνύει τις απαιτούμενες ασκήσεις. Υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να αλλάξουμε στον εαυτό μας. Όμως η σειρά που θα ακολουθήσουμε και η χρονική διάρκεια των προσπαθειών μας , το χρονοδιάγραμμα, θα μάς το καθορίσει η καθημερινότητά μας. Κατά την διάρκεια της ζωής μας θα έρθουν στην επιφάνεια όλα όσα χρειάζεται να αλλάξουμε. Το πρόγραμμα των εφαρμογών της ζωής μας θα εκτυλιχθεί με την σωστή σειρά. Κάθε τι στην ώρα του.

Η καθημερινότητά μας δεν είναι κάτι το τυχαίο. Ακολουθεί ένα σοφό πρόγραμμα και μας θέτει αντιμέτωπους με δοκιμασίες, που έχουν ως απώτερο στόχο την εξέλιξή μας. Οι δοκιμασίες αυτές (είτε δυσκολίες, είτε ευχάριστα καθήκοντα, είτε διάφορα περιστατικά που απαιτούν μια αντιμετώπιση από εμάς) έχουν μια εγγενή συνοχή και μια βαθύτερη σχέση με τον εαυτό μας. Είναι η ζωή μας εξ΄άλλου και είναι φυσικό να σχετίζεται με μάς τους ίδιους, όχι μόνο εξωτερικά, αλλά και με τα βαθύτερα στρώματα του είναι μας.

Βρίσκω μια νέα εργασία, σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Είναι ώρα να τιθασεύσω τις φιλοδοξίες μου και να αυξήσω την μαχητικότητά μου. Μετά παντρεύομαι. Είναι η στιγμή που πρέπει να μάθω να κάνω και κάποιες υποχωρήσεις προκειμένου να συμβιώσω με έναν άνθρωπο. Επίσης όμως είναι η ώρα να μάθω να βάζω και όρια, για να μην αλλοτριωθώ τελείως. Μετά έρχονται τα παιδιά. Η άσκηση αυτής της περιόδου μπορεί να είναι να ελέγχω τον θυμό μου και να περιορίζω την συνεχή μου επιθυμία για καλοπέραση. Τα παιδιά αρχίζουν να μεγαλώνουν. Ώρα για να μάθω να λέω και μερικά όχι. Και ούτω καθεξής…

Όλες αυτές οι ικανότητες ενδεχομένως να μου λείπουν, η ροή της ζωής μου όμως θα μου υποδείξει ποιες πρέπει να αποκτήσω και με ποια χρονική σειρά. Αυτό θα το επιτύχω αν συνδυάζω την επίλυση των καθημερινών μου προβλημάτων με την ταυτόχρονη απόκτηση των αρετών που απαιτούνται για αυτή την επίλυση. Ένα πρόβλημα δεν πρέπει να το ξεφορτωνόμαστε γιατί έτσι χάνουμε μια ευκαιρία. Πρέπει να το χρησιμοποιούμε σαν δάσκαλο και σαν προπονητή, για να πληροφορηθούμε τι μας λείπει σαν χαρακτήρες και τι πρέπει να κάνουμε για να το αποκτήσουμε.

Κάποτε διαπιστώνουμε την ύπαρξη μέσα μας ενός ελαττώματος. Για να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε πρέπει η ζωή να μας δώσει ένα κίνητρο. Δηλαδή το ελάττωμα αυτό πρέπει να μας είναι ενοχλητικό, να διαταράσσει την καθημερινότητά μας, να μας κάνει δυστυχισμένους. Αν είναι κάτι που το εντοπίσαμε μεν μέσα μας, ή κάποιος ίσως μας το υπέδειξε, αλλά δεν πρόκειται για κάτι που μας βασανίζει, τότε, ακόμα και αν παραδεχόμαστε την ύπαρξή του δεν έχουμε σοβαρό λόγο να το αποβάλλουμε. Αφού και με αυτό η ζωή μας κυλάει χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.

Την στιγμή που πρέπει να ασχοληθούμε με μια αδυναμία μας κάνοντας τις ανάλογες αλλαγές στην ζωή μας, την αντιλαμβανόμαστε από τον βαθμό της ενόχλησης που αυτή η αδυναμία μας προξενεί και όταν επίσης κάποια περίσταση της ζωής μας απαιτεί πιεστικά την εξάλειψη αυτού του ελαττώματος. Μόνο τότε έχουμε ισχυρό κίνητρο για δράση. Αγοράζουμε π.χ. καινούργιο αυτοκίνητο μόνο όταν το παλιό, που τόσο το χρειαζόμαστε, χαλάει συνέχεια ώστε αποβαίνει πλέον για μας σοβαρό πρόβλημα. Διαφορετικά γιατί να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα και να μπούμε στην πολυέξοδη διαδικασία αγοράς καινούργιου αυτοκινήτου;

Όταν διασταυρωθούμε με ένα πρόβλημα, όχι κατ’ ανάγκη δυσάρεστο, μπορεί κάλλιστα να είναι ένα ευχάριστο καθήκον που απαιτεί όμως από εμάς κάποιες δεξιότητες, τότε έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να φέρουμε στην ζωή μας συγκεκριμένες αλλαγές. Αν τις επιχειρήσουμε από μόνοι μας όποτε εμείς νομίζουμε σωστό, ή όταν κάποιος άλλος μας το υποδείξει, δεν θα έχουμε τα πρέποντα αποτελέσματα γιατί απλούστατα θα μας λείπουν τα κίνητρα και η ωριμότητα.

Θα ακούσετε πολλούς «δασκάλους» και καλοθελητές, να σας υποδεικνύουν τις αλλαγές που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας όποτε θέλουν αυτοί, δίνοντάς σας διάφορα προγράμματα. Όμως ο μεγαλύτερος και σοφότερος δάσκαλος που είναι η ζωή, θα σας δώσει τις απαραίτητες οδηγίες την κατάλληλη στιγμή. Δείτε λοιπόν τι ζητάει από εσάς η ζωή και εργαστείτε πάνω σε αυτό.

Έχω συντάξει στην ζωή μου αρκετούς καταλόγους με τις αδυναμίες μου και αρκετά προγράμματα για την εξάλειψή τους. Τι πρέπει να αποβάλλω, ποια προσόντα μου πρέπει να χρησιμοποιήσω και ούτω καθ’ εξής. Τίποτα από αυτά δεν λειτούργησε στην πράξη. Μπόρεσα να πετύχω μόνο εκείνες τις αλλαγές που η ζωή, συχνά με πιεστικό τρόπο, απαίτησε από εμένα. Τα δικής μου επινόησης προγράμματα κατέρρευσαν και τελικά ακολουθώ το πρόγραμμα εσωτερικής εργασίας που μου δίνει η ίδια η προσωπική μου ζωή. Κάντε το και θα δείτε ότι είναι το πιο αποτελεσματικό. Συνδυάζει την εσωτερική σας κατάσταση με την εμφάνιση κατάλληλων εξωτερικών συνθηκών. Είναι αυτό που λέμε συχνά ότι ωρίμασαν οι συνθήκες.

Θα διαπιστώσετε επίσης ότι αυτή η νομοτέλεια διαπνέεται από μια βαθύτερη και ανώτερη σοφία. Από που προέρχεται; Ποιος ξέρει... Δεν χρειάζεται να απαντηθούν όλα μας τα ερωτήματα σε αυτή την ζωή. Ας μείνουμε και με μερικές απορίες, για να μην αποστερήσουμε το σύμπαν από το μυστήριό του.

26/1/2006